محمدعلی تسخیری

محمدعلی تسخیری(۱۳۲۳-۱۳۹۹ش) نماینده تهران در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری، رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز بود. دبیر کلی مجمع جهانی اهل‌بیت و مجمع جهانی تقریب مذاهب و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کمیته شریعت بانک توسعه اسلامی از دیگر سوابق اوست. وی تنها نماینده رسمی شیعه اثناعشری در مجمع فقه اسلامی در جده (وابسته به سازمان كنفرانس اسلامی) بود.

تسخیری از منتقدان طرح شورای رهبری است و هدف آن را تشکیک در جایگاه رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌داند.

تسخیری آثاری در موضوع تعدد مذاهب، تقریب و وحدت اسلامی، تألیف کرده است. المختصر المفید فی تفسیر القرآن المجید، الاخلاق فی الاحادیث المشترکة بین السنة و الشیعة از دیگر آثار او است.

زندگی‌نامه و تحصیلات

محمدعلی تسخیری در سال ۱۳۲۳ش در نجف در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه «منتدی النشر» به پایان رساند که با مدیریت محمدرضا مظفر اداره می‌شد. در سال ۱۳۴۱ش، وارد دانشکده فقه نجف شد و در رشته ادبیات عرب و فقه و اصول به تحصیل پرداخت.

وفات

تسخیری در ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ش برابر با ۲۸ ذی‌الحجه ۱۴۴۱ در تهران درگذشت و در ۳۰ مرداد در قم، تشییع و با اقامه نماز میت توسط آیت‌الله نوری همدانی در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.

حیات حوزوی

تسخیری هم‌زمان با تحصیل در دانشکده فقه نجف، فراگیری دروس حوزوی را نیز آغاز کرد. با اتمام دوره سطح، درس خارج را نزد سید محمدباقر صدر، خویی، سید محمدتقی حکیم و میرزا جواد تبریزی، در حوزه علمیه نجف فرا گرفت و شعر و ادبیات را نزد محمدرضا مظفر آموخت. وی در سال ۱۳۵۱ش به حوزه علمیه قم رفت و در درس سید محمدرضا گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و وحید خراسانی شركت نمود.

تدریس و آثار

تسخیری در کنار تحصیل در حوزه علمیه نجف به تدریس دروس رایج حوزوی نیز اشتغال داشت. همچنین پس از ورود به حوزه علمیه قم علاوه بر تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه و بعضی مراكز علمی و دانشگاهی مانند دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه گیلان و دانشکده اصول‌الدین قم پرداخت.

او دارای تالیفاتی در موضوعات اسلام، جهان اسلام، وحدت مسلمین و تقریب مذاهب به زبان‌های فارسی و عربی است. اقتصاد اسلامی، المختصر المفید فی تفسیر القرآن المجید، اقلیت‌های مسلمانان؛ راهكارها و مشكلات، ایده‌های گفت‌وگو با دیگران، درباره وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، تعدد مذاهب و مسئله تقریب و وحدت اسلامی، رسالت ما تقریب در اندیشه‌ها، انسجام در عمل، الاخلاق فی الاحادیث المشترکه بین السنه و الشیعه(دوره سه جلدی) و در پرتو قانون اساسی از جمله آثار او است.

فعالیت‌های سیاسی

تسخیری در سال ۱۳۴۴ش به‌طور رسمی به حزب الدعوه پیوست که با نظارت سید محمد باقر صدر اداره می‌شد. او در آن زمان، اشعاری بر ضد حکومت بعث عراق سرود که به زندانی شدن وی انجامید و به اعدام محكوم شد اما پس از مدتی با میانجی‌گری امام خمینی و دیگر علمای نجف از زندان آزاد شد.

وی قبل از ورود به حزب الدعوه، مدتی با مطالعه نشریات حزب جماعة العلماء، در جریان اهداف و برنامه های این حزب قرار گرفت. حزب جماعة العلماء در سال ۱۳۳۹ش توسط سید محسن حکیم و گروهی از علما برای رویارویی با احزاب سیاسی ضد اسلامی مانند حزب کمونیست تأسیس شد. تسخیری در سال ۱۳۵۱ش به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی بر ضد حکومت عراق، از این كشور اخراج شد و به ایران آمد.

فعالیت‌های فرهنگی - اجرایی

تسخیری قبل از انقلاب اسلامی ایران در بیوت برخی از مراجع تقلید در قم، مترجم و پاسخگوی استفتائات و سؤالات عربی مردم بود. وی فعالیت دینی و فرهنگی خود را در قم با انتشار مجله عرب زبان الهادی در مؤسسه دارالتبلیغ اسلامی آغاز کرد و پس از انقلاب اسلامی ایران در مناصب مختلف فرهنگی، تبلیغی و اجرایی به فعالیت پرداخت. ابتدا در سمت معاونت بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت می‌کرد تا اینکه در سال ۱۳۶۹ش، مجمع جهانی اهل‌بیت را با همکاری مجموعه‌ای از علما تشکیل داد و با حکم آیت‌الله خامنه‌ای؛ رهبر جمهوری اسلامی ایران به دبیرکلی این مجمع برگزیده شد و تا سال ۱۳۷۸ش در این سمت بود.

در سال ۱۳۷۳ش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس نمود و ریاست آن را تا سال ۱۳۸۰ش بر عهده داشت و پس از آن از جانب آیت‌الله خامنه‌ای به دبیر کلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تعیین گردید و با اتمام این دوره در سال ۱۳۹۱ش به سمت مشاور عالی آیت‌الله خامنه‌ای در امور جهان اسلام منصوب شد.

تسخیری از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران است او در سال ۱۳۹۴ش به عنوان نماینده تهران در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری برگزیده شد همچنین از سال ۱۳۶۲ش تاكنون به عنوان تنها نماینده رسمی شیعه اثناعشری در مجمع فقه اسلامی در جده (وابسته به سازمان كنفرانس اسلامی) حضور دارد.

از دیگر مسئولیت‌هایی که او بر عهده داشت عبارتند از:

• نماینده گیلان در سومین دوره مجلس خبرگان رهبری،
• مشاور آیت‌الله خامنه‌ای در امور فرهنگی جهان اسلام،
• نائب‌رییس اتحادیه جهانی علمای اسلام،
• مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور بین‌الملل،
• عضو هیأت امنای سازمان تبلیغات اسلامی،
• معاون بین‌الملل دفتر آیت‌الله خامنه‌ای از سال ۱۳۶۹ش،
• عضو مجلس شرعی هیات حسابرسی مؤسسات مالی در بحرین.

دیدگاه‌ها

تسخیری چهره‌ای شناخته ‌شده در زمینه تقریب، وحدت مذاهب و گفت‌وگوی ادیان است. وی اساس تقریب را یک مساله علمی می‌داند و می‌گوید معنی دقیق تقریب، پیدا کردن مشترکات و سپس همکاری در آن است. بعضی از دیدگاه‌های او عبارتند از:

استفاده از ظرفیت‌های مجمع فقه اسلامی

تسخیری مجمع الفقه جده را دریچه‌ای برای اشراف، شناخت و طرح نظریات جمهوری اسلامی ایران به جهان اسلام می‌داند و معتقد است می‌توان ایده‌های انقلاب اسلامی را در اجلاسیه‌های سران، یا وزرای خارجه و یا اجلاسیه‌های کارشناسی ارائه کرد و جلوی قطع‌نامه‌های تخریبی علیه مساله شیعه و سنی را تا حدی گرفت. وی معتقد است ایران نمی‌تواند خود را از جهان اسلام جدا دانسته و حرکت کند.

عبور از اختلافات مذهبی

به اعتقاد تسخیری جلوگیری از تحرکات برخی از گروه‌های جاهل لازم است، تا سبب گسترش تفرقه و ایجاد درگیری بین شیعه و سنی نشود. او بزرگترین نقش امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای را هدایت و رهبری بیداری اسلامی می‌داند و معتقد است صحبت‌های آنها درباره وحدت شیعه و سنی، مربوط به کل مسلمانان است، نه فقط ایران و هدف اصلی انقلاب اسلامی در سیاست خارجه، کمک رساندن به کل مسلمانان جهان است.

مهم‌ترین موانع وحدت

از دیدگاه تسخیری عمده‌­ترین و بزرگترین مانع پیش­ روی وحدت و برادری اسلامی، توطئه‌های دشمنان جهان اسلام از جمله کشورهای غربی به سرکردگی آمریکا است و اهداف استکبار جهانی و دشمنان اسلام با مسئله تقریب و وحدت منافات دارد و موانع دیگر این وحدت، تعصب برخی علما یا منتسبین به علم، جهل بعضی از مسلمانان به حقیقت مذاهب یکدیگر و منافع شخصی حکومت‌های مسلط بر جهان اسلام است.

انتقاد از طرح شورای رهبری

تسخیری معتقد است شورای رهبری، مبانی لازم شرعی را ندارد و طرح این موضوع هدفی غیر از تشکیک در جایگاه رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران ندارد. همچنین برخی تصمیم‌ها نیازمند تصمیم شخص است و شورا نمی‌تواند در این مورد اقدام مناسبی کند. وی به عنوان نمونه به ناکارآمدی مدل شورایی در تشکیلات قوه قضائیه(شورای عالی قضایی) اشاره می‌کند که منجر به تغییر قانون و جایگزینی رئیس قوه قضائیه به جای آن شد.

کتاب «صلاگر وحدت و بیداری اسلامی»

كتاب «صلاگر وحدت و بیداری اسلامی» بیان‌گر زندگی، اندیشه، فعالیت و اقدامات آیت‌الله تسخیری است. این مجموعه سه جلدی در سال ۱۳۹۳ش در مراسم تجلیل از او با نام «ارج‌نامه‌ آیت‌الله تسخیری» معرفی شد. این کتاب‌ها با نام‌های «اندیشه‌نامه‌ آیت‌الله محمدعلی تسخیری» به کوشش سید عبدالمجید میردامادی، «راهنامه و مرامنانه‌؛ مروری بر زندگی، مبارزات و خدمات علامه آیت‌الله محمدعلی تسخیری» به کوشش عباس آریازند و «درخشش اندیشه و جوشش آگاهی در آثار علامه آیت‌الله محمدعلی تسخیری» به کوشش محمدرضا شکیبا و محمود واعظی منتشر شدند.

انتشارات بین‌المللی الهدی وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، این کتاب را با عنوان «صلاگر وحدت و بیداری اسلامی» منتشر کرده است.

پانویس

منابع